
مشخصات ظاهری:
کاسنی گیاه علفی چند ساله، با ساقه ایستاده و شاخه های راست متعدد است. این گیاه به ارتفاع ۵ تا ۱۰۰ سانتی متر، بدون کرک تا همراه با کرک های بلند موی ریش مانند می باشد. برگ های همراه گل ها و گل آذین اغلب بسیار کوچک شده یا وجود ندارد.
برگ های قاعده ای گیاه کاسنی، طوقه ای و در زمان گل دهی اغلب پژمرده، مستطیلی تا واژ تخم مرغی تا نیش بری لوب دار است.در سطح تحتانی برگ با کرک های ساده و طویل متراکم مشاهده می شود.
دمگل ها راست، نازک، کپه استوانه ای، به طرف انتها باریک شونده، کم یا پر گل، به صورت منفرد هستند و در انتهای شاخه ها چند تایی و بدون دمگل در محور برگ ها می باشد.
خواص و کاربردهای کاسنی:
از دانه ، برگ و ریشه گیاه کاسنی استفاده می شود. چنانچه برگ و ریشه کاسنی خشک را در آب دم کنند و صبح ناشتا دو استکان از آن را میل کنند بهترین دارو برای برطرف کردن یبوست است.
خواص درمانی این گیاه عبارت است از:
مقوی، تأمین کننده مواد معدنی، ضد کم خونی، اشتها آور، محرک معده، تصفیه کننده خون، صفرا آور، ادرار آور، ملین، کرم کش و تب بر.
عرق کاسنی در موارد یرقان، قولنج های کبد، التهاب صفراوی، احتقان کبدی و طحال، ضعف معده و دستگاه گوارش، اختلال پوست، نقرس، سنگ کلیه، التهاب مفاصل، سنگ ها، عفونت های مجاری ادراری، یبوست و مالاریا مصرف می شود.
یکی دیگر از خواص کاسنی، تقویت و کمک به سالم ماندن چشمها است، تلخی اندک موجود در این سبزی حاوی مادهای است که پیشساز ویتامین آ بوده و برای سلامت چشمها بسیار مفید است.
از خواص کاسنی برای پوست، جلوگیری از پیری زودرس و حفظ شادابی و زیبایی پوست است. مواد مؤثر کاسنی میتوانند از سرطان روده جلوگیری کند.استفاده از عرق کاسنی در بارداری بسیار مفید بوده، به خانمهای باردار توصیه میشود در آغاز بارداری برای کاهش خطرات ناهنجاری ستون فقرات جنین (ناهنجاری لوله عصبی) از سبزی کاسنی استفاده کنند.
اثرات درمانی مهم کاسنی شامل موارد زیر می باشد:
ضد باکتری، ضد التهاب، ضد نفخ، مقوی قلب، مسهل، ادرار آور، هضم کننده، شیر افزا، محافظ کبد، کاهش دهنده کلسترول، تقویت کننده معده، تقویت کننده اعصاب و کاهنده قند خون.
ریشه معطر کاسنی مخلوط با قهوه برای تهیه قهوه فرانسوی به کار می رود. جوشانده ریشه آن درمان یرقان، درد شکم و مشکلات روماتیسمی است. دانه های کاسنی مقوی مغز، اشتها آور، تسکین دهنده سر درد و آسم بوده و جوشانده گیاه برای درمان تأخیر قاعدگی و استفراغ صفراوی مفید است.
کاسنی خواص پاک کنندگی و تقویت قلب، جگر، معده و خون را دارد. قسمت های مختلف کاسنی اشتها آور بوده و در درمان قولنج کبد، نارسایی کبد و ادرار خون آلود کاربرد دارد.
کاسنی برطرف کننده تشنگی مفرط، مدر صفرا، تببر، مؤثر در درمان دیفتری، تصفیهکننده خون و برای درمان بیماریهای پوستی مفید است. امروزه نیز از خواص کاسنی، برای مداوای بیماریهای مختلف استفاده میشود و کشت آن در برخی مناطق رایج شده است. از این گیاه در کتب سنتی با نامهای اندیو، کاسیا، کاسنی تلخ، کاسنی وحشی و کاسنی صحرایی یاد شده است.
این گیاه دارای دو گونه بوده، یک گونه آن بیشتر مصرف غذایی و سالاد دارد که با نامهای اندیو، کاسنی فرنگی و کاسنی سالادی شناخته میشود و گونه دیگر بیشتر برای مصارف دارویی استفاده میشود. کاسنی گیاهی است با ساقههای باریک و طویل که در حالت خودرو ارتفـاعش بـه ۵/۰ تا ۵/۱ متر میرسد ولی اگر پرورش یابد از دو متر نیز تجـاوز مینماید. قسمت دارویی و مورد استفاده آن خود گیاه و برگها است. کاسنی دارای مقدار زیادی سلنیوم، منیزیم، پتاسیم، روی و کلسیم است، همچنین منبع غنی از برخی ویتامینها مانند ویتامین C، پیشساز ویتامین A و فولات است.
در ادامه بخوانید: جینسینگ ضد سرطان و مقوی جنسی
کوبیده برگ کاسنی می تواند ضمادی برای آرام کردن التهابات پوستی باشد. شربت شیره کاسنی درمانی مناسب برای یبوست در اطفال است.
کاسنی مقوی ملایم تلخی است که برای دستگاه هضم غذا و کبد بسیار مفید است. ریشه گیاه از نظر طب گیاه درمانی شبیه ریشه گل قاصد است و سبب تقویت عمل معده ، کبد و ضد عفونی کننده دستگاه ادراری است. در ضمن کاسنی، مسکنی ملایم برای کودکان بوده و دم کرده برگ های آن نیز برای کمک به عمل هضم غذا مصرف می شود.
برگ کاسنی، دارای کالری بسیار کمی است، از اینرو برای افرادی که خواهان کاهش وزن و رژیمهای لاغری هستند بسیار مفید است، جالب اینکه همان مقدار چربی اندک آن هم، تبدیل به انرژی شده و نیروی مورد نیاز فرد را تامین میکند.
استفاده از کاسنی مخلوط با آب سبزیجات و مصرف مداوم آن در درمان آکنه بسیار موثر است.حضرت امام صادق (ع) فرمودهاند: هرکس وقت خواب ۷ برگ کاسنی در شکم او باشد، در آن شب از قولنج در امان است. هم چنین در جای دیگر گفتهاند؛ خانواده هائی که کاسنى مى خورند، فرزند پسر بیش از دختر دارند. حضرت علی نیز فرمودهاند: کاسنی آب نطفه را زیاد میکند و کودک را زیبا مینمایـد و بیشتر پسر را باعث میشود.
مضرات کاسنی (موارد احتیاطی و منع مصرف)
گیاه کاسنی دارای عوارض محدودی است که موجب درماتیت و حساسیت پوستی میشود. مصرف کاسنی برای افرادی که دارای نارساییهای کلیه بوده یا سنگ کلیه دارند، توصیه نمیشود. لازم به ذکر است کاسنی دارای مقدار زیادی ویتامین A است و با نیکوتین داخل سیگار تداخل پیدا میکند، لذا افرادی سیگاری در زمان خوردن کاسنی باید از کشیدن سیگار خودداری کنند.
مصرف بلند مدت عرق کاسنی، موجب تخریب عروق شبکیه می شود، علاوه بر این موجب افت فشار خـون و افـزایش ترشحات صفرا میگردد، هم چنین کاسنی موجب تشدید تشنج در افراد مبتلا به صرع شده و تحریک کننـده تشـنجهـا اسـت.